توپوگرافی دریای خزر

4- توپوگرافی دریای خزر

دریای خزر به عنوان یک حوزه بسته منحصر‌ به فرد نسبت به حوزه‌های آبی دیگر و اقیانوس‌ها، دارای شوری کمتری است. این دریا دارای دوره طولانی تکاملی قابل توجهی است. در دوره مزوزوئیک و در اوایل دوره ترشیاری قسمتی از اقیانوس تتیس محسوب می‌شد که بخش هایی از دریای مدیترانه، سیاه، آزوف، خزر و اورال را پوشش می‌داد و از غرب با اقیانوس اطلس و از شرق با اقیانوس آرام مرتبط بود (یوسفیان، 1381).

نظر به شرایط نسبتاً متفاوت قسمت های مختلف دریای خزر، می­توان آن را با توجه به میانگین عمق آب، شوری و درجه حرارت به سه منطقه خزر شمالی، میانی و جنوبی تقسیم نمود.

خزر شمالی با میانگین عمق شش متر و میانگین حرارت سطح آب به میزان ۶ درجه سانتیگراد در زمستان و۲۴ درجه سانتیگراد در تابستان و شوری بسیار کم که در برخی مناطق به میزان یک در هزار می­باشد، کاملاً متفاوت از سایر قسمت های این دریا می­باشد. منطقه خزر میانی که معمولاً تا10 درجه سانتیگراد در زمستان، ۲۵ درجه سانتیگراد در تابستان و شوری معادل ۱۱ در هزار می­رسد تقریباً مشابه خزر جنوبی می­باشد. خزر جنوبی نیز که از عمیق ترین قسمت دریای خزر با عمق هزار متر و از منطقه آبشرون در جمهوری آذربایجان شروع می­شود در تابستان درجه حرارتی معادل ۲۸ درجه سانتیگراد در سطح آب داشته و میانگین شوری آن تا ۱۳ در هزار می­باشد.

با توجه به بسته بودن اکوسیستم دریای خزر، ورود گونه های جدید اثرات مخرب بیشتری در مقایسه با سایر اکوسیستم های دریایی در پی خواهد داشت. تعداد گونه‌های وارد شده به دریای خزر بعد از باز شدن کانال کشتیرانی ولگا - دن، به 10 گونه رسید که از میان آن ها می‌توان به خرچنگ Rhithroponapelsharrissiiاشاره نمود که در اعماق 0 - 80 متری نسبت به گونه‌های بومی خزر میانی و جنوبی گونه غالب می‌باشد.